De geschiedenis van de St. Agatha kerk

Harreveld viel vroeger samen met Lichtenvoorde en Zieuwent onder de parochie Groenlo. Als katholieke enclave in een protestantse omgeving, was dit niet altijd makkelijk. De kerkgang vond destijds altijd in Groenlo plaats. Vanwege de verovering van Groenlo tijdens de Tachtigjarige Oorlog moest de kerk echter aan de Hervormden worden afgestaan. In het geheim werden katholieke diensten voortgezet in particuliere huizen. Tijdens de reformatie kwam er in 1694 toestemming van Vrouwe Ursala Philipotta aan de pastoor om op Huize (Havezate) Harreveld te komen wonen en later ook een schuurkerk in te richten. Na de reformatie kwam er vrijheid van godsdienst, wat het mogelijk maakte om in 1797 in Zieuwent een kerk te bouwen. Na de ingebruikname hiervan gingen de Harrevelders in Zieuwent naar de kerk. De statiekerk verhuisde dus naar Zieuwent en Harreveld raakte haar functie als kerkelijk centrum kwijt.

De wens was echter aanwezig voor een eigen dorpskerk. En in 1867 was het zover en werd er een ‘bijkerk’ gesticht. De eerste dorpskerk werd in 1867 gebouwd en in 1868 Rooms Katholiek ingewijd waarbij Agatha van Sicilië als patroonheilige werd aangenomen. Hier komt dus de naam ‘Sint-Agathakerk’ vandaan. De grond werd beschikbaar gesteld door Bernard W. J. von Raesfelt, destijds eigenaar van Huize (Havezate) Harreveld. De kerk werd in de eerste jaren bediend vanuit Zieuwent en later door de Franciscanen van het klooster in Harreveld.

In 1879 werd de parochiegrens met Zieuwent door het bisdom vastgesteld. Het zou echter nog tot 1894 duren totdat de officiële afscheiding een feit was. Toen werd de pastorie gebouwd en kreeg Harreveld in 1895 haar eigen pastoor.

Helaas werd de eerste kerk in 1888 door een brand na een blikseminslag verwoest. De toren en kerk branden grotendeels af en de hele inboedel ging verloren. Alleen het muurwerk van de toren bleef bewaard. Op de fundamenten werd in 1889 onze huidige dorpskerk gebouwd. De nieuwe kerk werd gebouwd in een laat neogotische stijl naar ontwerp van Gerhardus te Riele waarin ook de invloed van Utrechtse architect Alfred Tepe (een tegenhanger van P.J.H. Cuypers) zichtbaar is.

Het oorspronkelijke interieur werd in de jaren dertig vervangen als onderdeel van enkele noodzakelijk restauraties van de kerk. Het nieuwe interieur werd ontworpen door Jos ten Horn. Van zijn hand zijn de geschilderde kruiswegstaties, de overige schilderingen en de invloeden op het glas in lood in het koor. In 1984 is tijdens een restauratie een deel van de oorspronkelijke neogotische, florarale beschilderingen in de gewelven terug tevoorschijn gehaald.

Naar alle waarschijnlijkheid heeft onze dorpskerk al vanaf het begin een orgel gehad. Het is bekend dat er in 1883 een organist was en dat er in 1909 een nieuw kerkorgel werd ingewijd. Het huidige orgel in de kerk is in 1921 gebouwd door J.J. Elbertse & Zn. naar een ontwerp van N.A. van den Berg. Het betreft een elektro-pneumatische kegelladen-orgel. Het orgel is in 1951 verbouwd door dezelfde firma waarbij er een nieuwe speeltafel is geplaatst. Tijdens de grote restauratie in 1984 – 1985 is ook het orgel weer opgeknapt. Onze dorpskerk beschikt tevens over een drietal klokken in de toren. Deze klokken dateren uit 1949. Oorspronkelijk had Harreveld een torenklokje wat in 1899 werd vervangen door twee grote klokken. Deze twee klokken werden tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1943 weggehaald uit de toren. Na de oorlog kwamen dus in 1949 de drie nieuwe klokken aan in Harreveld.

Onze dorpskerk is een rijksmonument. De kerk is een goed en vrij gaaf bewaard voorbeeld van een laat negentiende-eeuwse neogotische Rooms Katholieke dorpskerk met een ontwerp vol hoogwaardige, esthetische kwaliteiten. Er zijn diverse zaken die opvallen zoals de bijzondere detaillering in vormgeving en materiaalgebruik, de gave verhoudingen, uit de bouwtijd daterende interieurelementen en de later toegevoegde elementen (waaronder de werken van Ten Horn). De St. Agathakerk vormt één van de best bewaarde dorpskerken van de architect Gerhardus te Riele.

Contact

Heb je vragen of opmerkingen? Wij horen ze graag! Wanneer je ons contactformulier invult, nemen wij zo snel mogelijk contact met je op.